عوامل ایجاد پدیده فرونشست زمین بسیار گوناگون است. ازجمله اساسیترین این علتها شامل موارد زیر است :
به طور کلی افت تدریجی یا ناگهانی زمین به تراز پائین تر در نتیجه جابجایی زیرسطحی مصالح زمین فرونشست نامیده می شود. در حقیقت فرونشست، جابجایی و تغییر شکل خاک به صورت آنی و یا به مرور زمان می باشد
فرونشست اصفهان یک مسئله ملی است که به دلیل ناپایداری خاک و فرآیند غیرقابل برگشت فرونشست، ازبین رفتن آثار تاریخی و ملی این شهر قابل جبران نیست. اصفهان به عنوان یکی از معدود مناطق در جهان است که نرخ فرونشست آن بیشتر از ۱۰ سانتیمتر در سال است. این فرآیند نامتقارن فرونشست اصفهان باعث افزایش چند برابری خطر آسیب به زیرساختها و زندگی اجتماعی مردم میشود.
وجود مراکز جمعیتی بسیاری و صنایع متعددی که بر روی آبخوان اصفهان مستقر هستند، اهمیت و وضعیت حیاتی این موضوع را بیشتر میکند. خاک آبخوان اصفهان، به دلیل واگرایی آن، در معرض خطرات فرونشست قرار دارد و در صورت عدم اتخاذ تدابیر مناسب، ممکن است به فروچاله تبدیل شود.
بیشترین تعداد از المانهای شهری در مناطق با نرخ فرونشست بالا در اصفهان قرار دارد که این تعداد در هیچ نقطهای از کشور دیگر پیدا نمیشود. تقریباً ۴۰۰۰۰۰ واحد مسکونی، دهها پمپ بنزین و گاز، بیمارستانها، هتلها، ایستگاههای آتشنشانی و مراکز دولتی، صنعتی، پزشکی، و صدها مدرسه و مسجد در اصفهان با خطر فرونشست و فروچاله روبرو هستند. این وضعیت نشان دهنده اهمیت و فوریت اقداماتی برای مقابله با این چالش است.
ریشهی اصلی فرونشست در اصفهان، افت سطح آب زیرزمینی است که اثرات ویرانگری را بر زیرساختها و زندگی اجتماعی مردم این منطقه دارد. این افت سطح آب زیرزمینی به دلیل خشک شدن ناگهانی چشمههای تغذیهکننده آبخوان اصفهان اتفاق افتاده است. برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی نیز به فرونشست افزوده است و به طور متوسط هر سال حدود ۱ متر افت سطح آب در این آبخوان را مشاهده میکنیم.
وضعیت جوی گوهای آبخوان اصفهان-برخوار، با اختلاف ارتفاع زیاد بین سنگ بستر جنوبی و شمالی آن، و حرکت جریان آب از جنوب به سمت شمال، نیز به افزایش فشار بر زیرساختهای این منطقه کمک میکند. مدلسازیها نشان میدهد که حتی اگر تمامی چاههای آب این منطقه خاموش شوند، اگر رودخانه زایندهرود تغذیه کننده آبخوان اصفهان-برخوار را به خوبی تامین نکند، کنترل فرونشست غیرممکن خواهد بود. در واقع، حتی در مواقعی که جریان رودخانه زایندهرود وجود دارد، تأثیر آن بر سطح آب آبخوان قابل مشاهده است و این نشان میدهد که کنترل فرونشست باید با توجه به هر دو عامل، چاههای آب و رودخانهها، انجام شود.
توقف افت سطح آب زیرزمینی از طریق :
1- تغذیه آبخوان از طریق جریان رودخانه زاینده رود
2- کنترل برداشت آب زیرزمینی