فرونشست

فرونشست چیست

عوامل ایجاد فرونشست در دنیا :

عوامل ایجاد پدیده فرونشست زمین بسیار گوناگون است. ازجمله اساسی‌ترین این علت‌ها شامل موارد زیر است  :

Untitled Project
  • از بین دلایل فوق، دلیل اصلی فرونشست در اصفهان افت سطح آب زیرزمینی است.
معنی فرونشست

به طور کلی افت تدریجی یا ناگهانی زمین به تراز پائین تر در نتیجه جابجایی زیرسطحی مصالح زمین فرونشست نامیده می شود. در حقیقت فرونشست، جابجایی و تغییر شکل خاک به صورت آنی و یا به مرور زمان می باشد

فرونشست چیست
چرا فرونشست در اصفهان مهم است

فرونشست اصفهان یک مسئله ملی است که به دلیل ناپایداری خاک و فرآیند غیرقابل برگشت فرونشست، ازبین رفتن آثار تاریخی و ملی این شهر قابل جبران نیست. اصفهان به عنوان یکی از معدود مناطق در جهان است که نرخ فرونشست آن بیشتر از ۱۰ سانتیمتر در سال است. این فرآیند نامتقارن فرونشست اصفهان باعث افزایش چند برابری خطر آسیب به زیرساخت‌ها و زندگی اجتماعی مردم می‌شود.

وجود مراکز جمعیتی بسیاری و صنایع متعددی که بر روی آبخوان اصفهان مستقر هستند، اهمیت و وضعیت حیاتی این موضوع را بیشتر می‌کند. خاک آبخوان اصفهان، به دلیل واگرایی آن، در معرض خطرات فرونشست قرار دارد و در صورت عدم اتخاذ تدابیر مناسب، ممکن است به فروچاله تبدیل شود.

بیشترین تعداد از المان‌های شهری در مناطق با نرخ فرونشست بالا در اصفهان قرار دارد که این تعداد در هیچ نقطه‌ای از کشور دیگر پیدا نمی‌شود. تقریباً ۴۰۰۰۰۰ واحد مسکونی، ده‌ها پمپ بنزین و گاز، بیمارستان‌ها، هتل‌ها، ایستگاه‌های آتش‌نشانی و مراکز دولتی، صنعتی، پزشکی، و صدها مدرسه و مسجد در اصفهان با خطر فرونشست و فروچاله روبرو هستند. این وضعیت نشان دهنده اهمیت و فوریت اقداماتی برای مقابله با این چالش است.

دلیل فرو نشست در اصفهان چیست

ریشه‌ی اصلی فرونشست در اصفهان، افت سطح آب زیرزمینی است که اثرات ویرانگری را بر زیرساخت‌ها و زندگی اجتماعی مردم این منطقه دارد. این افت سطح آب زیرزمینی به دلیل خشک شدن ناگهانی چشمه‌های تغذیه‌کننده آبخوان اصفهان اتفاق افتاده است. برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی نیز به فرونشست افزوده است و به طور متوسط هر سال حدود ۱ متر افت سطح آب در این آبخوان را مشاهده می‌کنیم.

وضعیت جوی گوه‌ای آبخوان اصفهان-برخوار، با اختلاف ارتفاع زیاد بین سنگ بستر جنوبی و شمالی آن، و حرکت جریان آب از جنوب به سمت شمال، نیز به افزایش فشار بر زیرساخت‌های این منطقه کمک می‌کند. مدل‌سازی‌ها نشان می‌دهد که حتی اگر تمامی چاه‌های آب این منطقه خاموش شوند، اگر رودخانه زاینده‌رود تغذیه کننده آبخوان اصفهان-برخوار را به خوبی تامین نکند، کنترل فرونشست غیرممکن خواهد بود. در واقع، حتی در مواقعی که جریان رودخانه زاینده‌رود وجود دارد، تأثیر آن بر سطح آب آبخوان قابل مشاهده است و این نشان می‌دهد که کنترل فرونشست باید با توجه به هر دو عامل، چاه‌های آب و رودخانه‌ها، انجام شود.

فرونشست خانه ها در اصفهان

مدل سازی ها نشان میدهد حتی اگر تمامی چاه های این منطقه خاموش شود، اگر رودخانه زاینده رود جاری نشود فرونشست متوقف نخواهد شد

راه های توقف فرونشست

توقف افت سطح آب زیرزمینی از طریق :

1- تغذیه آبخوان از طریق جریان رودخانه زاینده رود 

2- کنترل برداشت آب زیرزمینی 

نرخ فرونشست در اصفهان ؟

بیشترین مقدار فرونشست سالانه در محدوده مطالعاتی اصفهان برخوار است و مقدار آن تا 18 سانتیمتر در سال نیز میرسد.

نرخ فرونشست در اصفهان
مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی

خسارات ناشی از فرونشست چیست؟

  • خسارت به سازه های شهری و مسکونی
  • تخریب سفره های آب زیرزمینی و عدم امکان ذخیره طبیعی آب درآبخوان
  • تهدید خطوط راه آهن، جاده ها و فرودگاه بین المللی اصفهان
  • به خطر افتادن خطوط انتقال نیرو، لوله های انتقال گاز و خطر انفجار
  • تهدید بیش از 6000 بنای تاریخی اصفهان که میراث آیندگان این سرزمین است

خسارات ناشی از فرونشست

دستور وزیر کشور برای پیگیری جدی مساله کمبود آب و فرونشست زمین در اصفهان

وزیر کشور از کمبود آب و فرونشست زمین در اصفهان به عنوان یک نگرانی مهم یاد کرد و از معاونت عمرانی خواست با جدیت این مساله را تا حل مساله پیگیری کند و دستوراتی برای کاهش آلودگی هوای اصفهان و احیای زاینده‌رود صادر کرد.