علل خشکی زاینده رود

علل ریشه‌ای نظام مسائل حوضه زاینده‌رود

علل ریشه‌ای نظام مسائل حوضه زاینده‌رود را در دو قالب کلی دسته بندی نمود:

1. افزایش مصارف آب
2. کاهش منابع آب

از یک طرف مصارف آب در حوضه زاینده رود افزایش یافته که ناشی از رشد و تعدد بارگذاری ها بر این حوضه بوده است و از طرف دیگر منابع آب این حوضه به دلیل تغییرات اقلیم کاهش یافته است. البته در مورد کاهش منابع آب این نکته باید تاکید شود که بر خلاف رایج عموم تغییر اقلیم تاثیر زیادی بر روی کاهش منابع آب نداشته است. (این نکته در یادداشت های بعدی به تفصیل توضیح داده می شود)

یکی دیگر از موضوعاتی که در مورد مصارف آب در حوضه زاینده رود مطرح می شود این است که بهره وری و راندمان در این حوضه چقدر است؟ آیا پایین بودن راندمان و بهره وری آب و عدم مدیریت تقاضا ریشه ی بحران آب و خشکی زاینده رود است؟

بررسی تغییرات مصارف آب ناشی از رشد و تعدد بارگذاری ها

رشد و تعدد بارگذاری بر حوضه در پنج دسته بارگذاری های خارج از حوضه، مصارف شهری، مصارف کشاورزی و مصارف صنعتی و مصرف فضای سبز قابل بررسی است. قطعا همه این موارد از وزن یکسانی برخوردار نیستند. حتی برخی هیچ تاثیری بر افزایش مصارف آب نداشته اند ولی جهت رعایت جامعیت موضوع، به همه موارد پرداخته می شود.

انتقال به خارج از حوضه زاینده‌ر‌‌ود

• یزد
• خط کاشان و دلیجان
• شهرکرد
• بن-بروجن
• اردستان، نائین، نطنز

مصارف شهری

• ناشی از مهاجرت
• ناشی از افزایش جمعیت

براساس آمار رسمی، مهاجرت بیش‌از ۱ میلیون نفر جمعیت مولد به اصفهان عمدتاً از ۲ استان چهارمحال‌وبختیاری و خوزستان در ۳ دهه اخیر رخ داده است که با فرض سرانه ۱ هزار مترمکعب آب، حداقل به بیش‌از ۱ میلیارد متر مک آب برای شرب، صنعت، کشاورزی و خدمات این افراد نیاز است.این در حالی است که سرانه آب تجدیدپذیر پذیر در کشور حدود ۱۳۰۰ متر مکعب به ازای هر نفر است این عدد در حوضه زاینده‌رود حدود ۵۰۰ متر مکعب به ازای هر نفر و در حوضه دز و کارون حدود ۵۰۰۰ متر مکعب به ازای هر نفر می‌باشد.

مصارف کشاورزی

• در بالادست سد زاینده‌رود
  • استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری
• بین سد زاینده‌رود تا چم آسمان
  • استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری
• پائین دست سد چم آسمان
  • استان اصفهان

مصارف صنعتی

مصارف فضای سبز شهری

علاوه بر بارگذاری های قانونی که از طریق اعطای مجوز صورت گرفته، بخشی از منابع آب سطحی و زیرزمینی هم به صورت غیرمجاز برداشت می شود که در جای خود قابل بحث و بررسی است.

کاهش منابع آب ناشی از تغییرات اقلیم

تغییرات اقلیم در حوضه زاینده رود به دو صورت خود را نشان داده است:

• افزایش دما
• تغییر الگوی بارش

البته ضروری است به این سوال نیز پاسخ داده شود که

“آیا تغییر اقلیم در حوضه زاینده رود منجر به کاهش بارش شده است؟”

با بررسی کلیه مطالب فوق و پاسخ به سوالاتی که در این متن مطرح شده است، می توان علل خشکی زاینده رود را شناخت. نتیجه ی تحلیل و فهم این متن و یادداشت های بعدی مسیر احیای زاینده رود را پیش روی ما قرار می دهد.